بسم الله الرحمن الرحيم الحمد لله رب العالمين بارى الخلائق اجمعين و الصلوة والسلام على عبدالله و رسوله و حبيبه و صفيه سيّدنا و نبینا و مولانا ابى القاسم محمد و آله الطيبين الطاهرين المعصومين اعوذ بالله من الشيطان الرجيم ولا إكراه في الدِّينِ قَد تَبَيَّنَ الرُّسُدُ مِنَ الغَيِّ فَمَن يَكفر بالطَّاغُوتِ وَيُؤْمِن بالله فَقَـد استَمْسَكَ بالعُروة الوثقى لَا انفِصَامَ لَهَا وَ اللهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ) یکی از انواع آزادیها که از انواع آزادی اجتماعی شمرده میشود، به اصطلاح امروز، آزادی عقیده و اتفکرا است؛ انسان در جمیع شئون حیاتی خود باید آزاد باشد، یعنی مانعی و سدی برای پیشروی و جولان او وجود نداشته باشد سدی برای پرورش هیچ یک از استعدادهای او در کار نباشد یکی از مقدس ترین استعدادهایی که در بشر هست و شدیداً نیازمند به آزادی است تفکر است – و فعلاً عرض میکنیم فکر و عقیده که بعد میان این دو تفکیک خواهیم کرد بلکه مهمترین قسمتی از انسان که لازم است پرورش پیدا کند تفکر است و قهراً چون ایــن پرورش نیازمند به آزادی یعنی نبودن سد و مانع در جلو تفکر است، بنابراین انسان نیازمند به آزادی در تفکر است. امروز هم میبینیم مسئله ای بسیار مهم و قابل توجه به نام آزادی عقیده در جهان مطرح است؛ خصوصاً بعد از انتشار اعلامیه های حقوق بشر در مقدمه اعلامیه جهانی حقوق بشر، ظهور دنیایی که در آن افراد بشر در بیان عقیده، آزاد و از ترس و فقر فارغ باشند به عنوان بالاترین آرمان بشری اعلام شده است. در اینجا عقیده اعم است از عقیده اجتماعی و سیاسی و عقیده مذهبی. پس در واقـع بزرگترین آرزوی بشری این است که جهانی آزاد به وجود بیاید که در آن، بیان عقیده هـر کسی آزاد باشد هر کسی حق داشته باشد هر عقیده ای را میخواهد انتخاب کند و نیز در اظهار و بیان عقیده اش آزاد باشد در آن دنیا ترس و فقر هم نباشد؛ امنیت کامل برقرار باشد، رفاه اقتصادی کامل در کار باشد چنین دنیایی به عنوان آرمان بشری اعلام شده است. در ماده نوزدهم این اعلامیه چنین میخوانیم: هر کسی حق آزادی عقیده و بیان دارد و حق ،مزبور شامل آن است که از داشتن عقاید خود بیم و اضطرابی نداشته باشد، در کسب اطلاعات و افکار و در اخذ و انتشار آن به تمام وسایل ،ممکن و بدون ملاحظات مرزی آزاد باشد. ۱. بقره / ۲۵۶. که مرزی وجود نداشته باشید

آزادی انسان ما میخواهیم این مسئله را از نظر اسلامی بررسی کنیم که از نظر اسلام، آیا آزادی است؛ یعنی اسلام طرفدار آزادی فکر و عقیده است، یا طرفدار آن فکر و عقیده صحيح نیست؟ اینجاست که ما باید میان فکر و آنچه که امروز غالباً عقیده نامیده مـی شـود فــرق بگذاریم؛ فرق است میان فکر و تفکر و میان عقیده. می تعريف تفکر و اهمیت آن است در انسان ناشی از عقل داشتن. انسان چون موجود جود ما قلبی است، موجود متفکری است و قدرت دارد در مسائل تفکر کند به واسطه تفکری که در مسائل * ا تفکر قوه ای ا کند، حقایق را تا حدودی که برایش مقدور است کشف میکند؛ حال هر نوع تفکری :باشد تفکر به اصطلاح استدلالی و استنتاجی و عقلی یا تفکر تجربی. خداوند تبارک و تعالی به انسان چنین نیرویی داده است؛ به انسان عقل داده است که با آن فکر میکند؛ یعنی مجهولات را کشف کند انسان جاهل به دنیا میآید در این آیه شریفه می فرماید: خداوند شما را خلق کرد در حالی که چیزی نمیدانستید آخرَجَكُم مِن بُطُونِ أُمَهَاتِكُم لا تَعْلَمُونَ شَيئا. انسان جاهل به دنیا میآید و وظیفه دارد که عالم شود چگونه عالم شود؟ با فکر و درس خواندن. تفکر، یعنی انسان در هر مسئله ای تا حدودی که استعداد آن را دارد، باید فکر کند و از طریق ،علمی آن مسئله را به دست آورد. آیا اسلام یا هر نیروی دیگری می تواند بگوید بشر حق تفکر ندارد؟ نه، این عملی است لازم و واجب و لازمه بشریت است. اسلام در مسئله تفکر نه تنها آزادی تفکر داده است بلکه یکی از واجبات و یکی از عبادتها در اسلام تفکر است. تفکر از نظر قرآن و حدیث ما چون فقط قرآن خودمان را مطالعه میکنیم و کتابهای دیگر را مطالعه نمی کنیم، کمتر به ارزش این همه تکیه کردن قرآن به تفکر پی میبریم شما هیچ کتابی (نه مذهبی و نه غیر مذهبی پیدا نمیکنید که تا این اندازه بشر را به تفکر سوق داده باشد؛ همواره می گوید فکر کنید؛ در همه مسائل ،تاریخ ،خلقت خدا انبیا و ،نبوت ،معاد تذکرات و تعلیمات انبیا و مسائل دیگر. تفكر حتی عبادت شمرده می.شود مکرر شنیده اید احادیث زیادی را که به این عبارت است: «تَفَكَّرُ ساعَة خَيْرٌ مِن عِبادَة سَنَة»، «تَفَكَّرُ ساعَة خَيْرٌ مِن عبادة ستِّينَ سَنَة»؛ «تَفَكَّرُ ساعَة ۱. نحل / ۷۸.